Khi nhắc đến nước Đức, người ta thường nghĩ ngay đến một nền kinh tế mạnh, máy móc chính xác và con người kỷ luật. Những điều đó không chỉ đến từ công nghệ hay chính sách, mà còn xuất phát trực tiếp từ văn hóa làm việc: coi trọng thời gian, làm việc có kế hoạch, giao tiếp rõ ràng, tôn trọng quy trình và đề cao hiệu quả.

Đối với ứng viên Việt Nam chuẩn bị đi du học nghề Đức (16A) hoặc làm việc theo diện lao động có tay nghề (18A/18B), hiểu và chuẩn bị trước về văn hóa làm việc tại Đức là một “kĩ năng mềm” vô cùng quan trọng.

1, Tổng quan văn hóa làm việc tại Đức

Nhiều tài liệu về mô tả văn hóa làm việc tại Đức bằng những từ khóa lặp đi lặp lại: kỷ luật, đúng giờ, cấu trúc, hiệu quả, trách nhiệm, trực tiếp và cân bằng.

Một vài nét văn hóa nổi bật:

• Đúng giờ (Pünktlichkeit): đến đúng giờ, thậm chí sớm vài phút, được xem như biểu hiện của sự tôn trọng và chuyên nghiệp. Đi muộn thường bị nhìn nhận là thiếu tổ chức hoặc thiếu tôn trọng thời gian của đối phương.
• Cấu trúc & kế hoạch: công việc thường được lên kế hoạch rõ ràng, có quy trình, deadline và phân công trách nhiệm cụ thể. Việc “làm theo cảm hứng” ít được chấp nhận trong môi trường chuyên nghiệp.
• Giao tiếp thẳng thắn, trực tiếp: người Đức có xu hướng nói thẳng vào vấn đề, góp ý trực tiếp, không vòng vo. Điều này giúp công việc rõ ràng, ít hiểu lầm nhưng có thể khiến người mới cảm thấy “sốc” nếu chưa quen.
• Hiệu quả & chất lượng: mục tiêu là làm đúng, làm chuẩn, hạn chế sai sót; “làm lại nhiều lần” hay “chữa cháy” thường bị xem là dấu hiệu của việc thiếu chuẩn bị.
• Cân bằng công việc – cuộc sống: người Đức coi trọng giờ nghỉ, thời gian cho gia đình, ít làm thêm kéo dài, có nghỉ phép năm tương đối cao (thường 25–30 ngày với nhiều ngành, theo các thống kê về điều kiện làm việc).

Nhìn chung, văn hóa làm việc tại Đức tạo cảm giác “rõ ràng, có trật tự (Ordnung), ai làm việc nấy” – khi đã vào giờ làm là tập trung cao; còn ngoài giờ là thời gian riêng tư cần được tôn trọng.

2, Những khác biệt lớn với môi trường làm việc quen thuộc của nhiều người Việt

Việt Nam có rất nhiều doanh nghiệp chuyên nghiệp, chuẩn quốc tế. Tuy nhiên, với nhiều bạn trẻ đi từ môi trường làm việc phổ biến tại Việt Nam sang Đức, thường gặp một số “lệch nhịp”:

• Vấn đề giờ giấc: ở Đức, đúng giờ là tiêu chuẩn, còn “cao su” là vấn đề nghiêm trọng, đặc biệt trong nhà hàng, khách sạn, bệnh viện, nhà máy…
• Cách góp ý: thay vì nói giảm nói tránh, người Đức thường góp ý thẳng: “Cái này chưa đạt”, “Cần làm lại”. Nếu chưa quen, bạn dễ nghĩ là bị “mắng” hay bị ghét. Thực ra, họ tách bạch giữa góp ý công việc và tình cảm cá nhân.
• Tuân thủ quy trình: ở nhiều nơi, “phá lệ cho nhanh” có thể được chấp nhận; nhưng trong bếp, nhà máy, điều dưỡng… tại Đức, quy trình và an toàn lao động là bắt buộc – làm sai không chỉ là “bị nhắc”, mà có thể ảnh hưởng đến pháp lý, bảo hiểm, sức khỏe.
• Phân định ranh giới công việc – đời sống: đồng nghiệp Đức thường ít hỏi sâu chuyện riêng nếu bạn không chia sẻ; đồng thời cũng không thích bị kéo chuyện riêng quá nhiều vào giờ làm.

Hiểu những khác biệt này từ sớm giúp ứng viên Việt giảm sốc văn hóa, tránh hiểu lầm không cần thiết và xây dựng hình ảnh chuyên nghiệp trong mắt sếp và đồng nghiệp Đức.

>>> Xem thêm: PSI Group hợp tác mở rộng – Cơ hội làm việc tại Đức cho sinh viên Khoa Công nghệ Thực phẩm

3, 7 điều ứng viên Việt cần chuẩn bị về văn hóa làm việc tại Đức

Dưới đây là 7 nhóm “kỹ năng mềm và mindset” mà PSI khuyến nghị ứng viên chuẩn bị, bên cạnh tiếng Đức và tay nghề.

3.1. Tập thói quen đúng giờ “kiểu Đức”

Hãy coi việc đến sớm 10–15 phút là bình thường: đi làm, đi phỏng vấn, đi họp, đến lớp học nghề…

• Luôn ước lượng thời gian di chuyển, trừ hao việc trễ tàu, trễ xe.
• Nếu bất khả kháng, phải báo trước càng sớm càng tốt, không “đến rồi xin lỗi sau”.

Đối với sếp và đồng nghiệp Đức, đúng giờ chính là sự tôn trọng, còn trễ giờ lặp lại nhiều lần là dấu hiệu thiếu tin cậy.

3.2. Học cách giao tiếp thẳng, rõ, nhưng tôn trọng

Trong môi trường Đức:

• Góp ý thường đi thẳng vào việc: “Cái này chưa đúng tiêu chuẩn”, “Chỗ này cần sửa lại như thế này…”
• Bạn cũng được kỳ vọng hỏi trực tiếp khi không hiểu, thay vì đoán mò hoặc im lặng.

Ứng viên Việt nên:

• Tập trả lời ngắn gọn, đi vào trọng tâm.
• Tập quen với việc được góp ý trực diện – đó là cách họ giúp công việc tốt hơn.

3.3. Tôn trọng quy trình, nội quy & an toàn lao động

Trong nhà hàng, bếp, nhà máy thực phẩm, nhà máy nhựa, bệnh viện, viện dưỡng lão…, quy trình luôn đi kèm với quy định an toàn, vệ sinh, bảo hộ rất chặt chẽ:

• Đeo găng tay, đội mũ, đi giày bảo hộ, phân khu rõ ràng
• Tuân thủ hướng dẫn sử dụng máy móc, không tự ý “sáng tạo” thao tác.

Ở Đức, “làm đúng quy trình” là một phần của tay nghề, không phải gánh nặng. Vi phạm quy trình có thể ảnh hưởng đến bảo hiểm, an toàn, thậm chí trách nhiệm pháp lý.

3.4. Nâng cao tinh thần tự giác & chủ động

Sếp Đức thường không “nhắc từng việc nhỏ”. Họ mong:

• Bạn hiểu rõ phần việc của mình sau khi được hướng dẫn.
• Khi làm xong, chủ động hỏi việc tiếp theo, hoặc kiểm tra lại chất lượng công việc.
• Khi có vấn đề, báo sớm thay vì giấu đi.

Điều này rất quan trọng trong các chương trình du học nghề 16A lẫn 18A/18B – nơi bạn được xem là người học nghề trưởng thành chứ không phải học sinh phổ thông.

3.5. Chuẩn bị tâm thế “work–life balance” đúng nghĩa

Người Đức coi trọng:

• Giờ làm ra làm – giờ nghỉ ra nghỉ.
• Nghỉ phép năm là quyền, không phải là “thưởng”.

Một số nguồn cho thấy: luật Đức quy định tối thiểu 20 ngày nghỉ phép/năm cho người làm full-time, nhiều ngành thỏa ước tập thể nâng lên khoảng 30 ngày/năm, bên cạnh các quy định về thời gian nghỉ giữa hai ca, giới hạn giờ làm mỗi ngày.

Ứng viên Việt nên:

• Chuẩn bị sẵn kế hoạch học tiếng, làm thêm (nếu có), sinh hoạt hợp lý.
• Hiểu rằng đi Đức không phải để “cày kiệt sức”, mà để làm việc dài hạn, có sức bền.

3.6. Tiếng Đức thực tế – không chỉ để thi lấy bằng

Tiếng Đức không chỉ dùng để “qua B1”, mà để:

• Hiểu góp ý, hướng dẫn chi tiết về an toàn, quy trình.
• Nói chuyện, đặt câu hỏi, báo lỗi với sếp và đồng nghiệp.
• Trao đổi cơ bản với khách hang (trong bếp, nhà hàng, điều dưỡng…).

Vì vậy, hãy:

• Luyện nghe – nói trong tình huống thực tế, nhất là từ vựng nghề.
• Không học tiếng Đức kiểu “thuộc đề”, “học để thi xong là quên”.

Đức là thị trường lao động đang rất cần người có tay nghề, nhưng ngược lại, họ cần những người:

• Ổn định, gắn bó, có trách nhiệm với nghề,
• Muốn xây dựng một tương lai dài hạn.

Nếu đã chọn đường 16A – 18A/18B, hãy chuẩn bị:

• Mục tiêu rõ ràng: học nghề xong muốn làm gì, ở lại bao lâu, có tính tới chuyện định cư không.
• Tâm lý: 1–2 năm đầu sẽ vất vả, nhiều thứ lạ, đôi khi muốn bỏ cuộc; nhưng nếu đi đúng đường, chịu khó, cơ hội phía trước là rất lớn.

>>> Xem thêm: PSI – Kiến tạo giải pháp, dẫn đầu tương lai

4, PSI có thể hỗ trợ gì cho ứng viên về mặt văn hóa làm việc?

Ngoài việc tư vấn visa, chương trình 16A/18A/18B, hồ sơ Anerkennung, hợp đồng, thủ tục pháp lý, PSI hoàn toàn có thể:

• Tổ chức hoặc cung cấp buổi định hướng trước khi sang Đức (pre-departure): giải thích kỹ về văn hóa làm việc, nội quy, kỳ vọng của doanh nghiệp Đức trong từng ngành (bếp, nhà hàng, nhà máy, điều dưỡng…)
• Chia sẻ tình huống thực tế từ các anh/chị đã đi trước: bị góp ý, đi trễ, giao ca, xin nghỉ phép, trao đổi với quản lý…
• Hướng dẫn ứng viên cách giao tiếp với sếp/người hướng dẫn để không bị hiểu nhầm là “chống đối” hoặc “im lặng cho xong”.

Mục tiêu của PSI không chỉ là giúp bạn “sang được Đức”, mà là giúp bạn “đứng vững tại Đức”: hiểu luật, hiểu văn hóa, làm việc ổn định, được tôn trọng và có cơ hội phát triển lâu dài.

Văn hóa làm việc tại Đức được xây dựng trên nền tảng kỷ luật, trách nhiệm và hiệu quả, với cách giao tiếp thẳng thắn, quy trình rõ ràng và sự cân bằng giữa công việc – cuộc sống. Đối với ứng viên Việt, việc chuẩn bị trước về thói quen, cách ứng xử, giao tiếp và mindset nghề nghiệp sẽ là chìa khóa giúp bạn hòa nhập nhanh hơn, được đánh giá cao hơn và tận dụng tối đa cơ hội mà các chương trình du học nghề 16A hay lao động tay nghề 18A/18B mang lại.

Nếu bạn đang tìm một đơn vị vừa am hiểu luật pháp Viêt Nam và Đức, vừa hiểu văn hóa Đức, vừa hiểu người Việt, PSI sẵn sàng đồng hành cùng bạn từ những bước chuẩn bị đầu tiên – từ hồ sơ, tiếng Đức, đến văn hóa làm việc tại Đức.